İnsan vücudunda işlevsel ve yapısal olarak pek çok düzenleyici rol üstlenen vitaminler, bazıları dışarıdan alınırken bazıları ise vücut tarafından üretilir. Yeterli alım sağlanmadığında veya yeterince üretilemediğinde çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Yağda çözünen vitaminler arasında yer alan K vitamini, temel vitaminlerden biri olarak besinlerle alınır. Ayrıca bağırsaklarda bulunan bazı faydalı bakteriler tarafından da üretilir. Eğer siz de “K vitamini nedir?, K vitamini faydaları nelerdir?” ya da “K vitamini hangi besinlerde bulunur?” gibi soruların yanıtını merak ediyorsanız, yazımızın devamını okuyun!
K vitamini nedir?
K vitamini, kemik metabolizmasını ve kanın pıhtılaşmasını sağlamakla görevlidir. Kanamaların durmasına yardımcı olur ve aşırı kanamayı engeller. Protrombin proteininin üretimi için gereklidir. K vitamini seviyesi yeterli olmadığında kanın pıhtılaşma süresi uzar, bu da kanamayı durdurmayı zorlaştırır ve ciddi kan kayıplarına yol açabilir. Varfarin, Coumadin gibi kan sulandırıcı ilaç kullanan hastaların K vitamini alımında dikkatli olmaları gerekir.
K vitamini eksikliği, yetişkinlerde nadiren görülse de yeni doğan bebeklerde daha sık rastlanır. Ayrıca, inflamatuar bağırsak hastalıkları gibi bazı kronik durumlarda vitamin emilimi etkilenerek K vitamini eksikliği gelişebilir. Herhangi bir nedene bağlı olmaksızın bu eksiklik, vitamin takviyeleri ve altta yatan sorunlara yönelik tedavi ile düzeltilmelidir.
K vitamini hangi besinlerde bulunur?
- Ispanak, brokoli, lahana, marul, bezelye, taze fasulye gibi sebzeler
- Yumurta
- Soya fasulyesi ve Meksika fasulyesi
- Şalgam
- Domates
- Süt ve süt ürünleri
- Yeşil çay
- Kuşkonmaz
- Buğday, yulaf gibi tahıllar
- Kırmızı ve beyaz etler ile karaciğer, böbrek gibi sakatat türleri
- Fermente ürünler
- Meyveler ve yağlı tohumlar
Kan sulandırıcı ilaç kullanırken bu besinlerin tüketimine dikkat edilmelidir.
K vitamininin faydaları nelerdir?
K vitamininin, vücudun genel işleyişinde birçok faydası bulunmaktadır.
- Yaraların doğru bir şekilde iyileşmesinde önemli rol oynar.
- Aşırı kanamaları önler.
- Kemik metabolizmasını düzenler.
- Kemik yoğunluğunun korunmasına yardımcı olur.
- Osteoporoz ve kemik dejenerasyonuna bağlı çeşitli hastalıkların önlenmesine katkı sağlar.
- Cilt sağlığına fayda sağlar.
- Yaşlı bireylerde bilişsel fonksiyonları güçlendirir.
- Kan damarlarında birikim ve mineralizasyonun önlenmesine yardımcı olur. Bu sayede yüksek tansiyon riskini azaltır, beyin kanaması, kalp ve damar hastalıkları ile kalp krizine karşı koruma sağlar.
Günlük K vitamini ihtiyacı ne kadardır?
Günlük K vitamini ihtiyacı birçok faktöre bağlı olarak değişmektedir. Yaş, cinsiyet, gebelik durumu ve sağlık durumu gibi etkenler bu ihtiyacı etkiler. Sağlıklı yetişkinler için genel bir kural olarak vücut kütlesinin 1 kilogramı başına 1 mcg K vitamini yeterlidir. K vitamini ihtiyacı yaş ilerledikçe azalır.
- 25 yaş üzeri kadınlar için günlük 65 mcg,
- 25 yaş üzeri erkekler için ise günlük 80 mcg yeterli kabul edilebilir.
Bu değerler ortalama rakamlar olup kişisel özelliklere göre değişebilmektedir. İlaç kullanımı durumunda bu oranlar değişiklik gösterebilir. Doktora danışmadan takviye almak önerilmez.
K vitamini eksikliğinin sebepleri nelerdir?
K vitamini eksikliği sıklıkla görülmez çünkü dengeli beslenme ile genellikle ihtiyaç karşılanır. Ancak bazı durumlarda yetersiz beslenme, hastalıklar ve diğer faktörler nedeniyle eksiklik gelişebilir. K vitamini eksikliğine yol açan risk faktörlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kan sulandırıcı ilaçların kullanımı
- Yetersiz ve dengesiz beslenme
- Bağırsak ya da mide operasyonları
- Sindirim ve emilimi etkileyen hastalıklar (örneğin Crohn, ülseratif kolit)
- Bağırsak florasının bozulması
- Karaciğer ve safra yolu hastalıkları
K vitamini eksikliği, yeni doğan bebeklerde daha sık görülmektedir. Bebeklerin yaşamlarının ilk dönemlerinde K vitamini depolarının yetersiz olması ve anne sütünün K vitamini içeriğinin düşük olması bu durumu artırmaktadır. Ayrıca bağırsak mikrobiyotasının henüz gelişmemesi de bu eksikliği etkiler. Eğer anne karnındaki bebeğe yeterince K vitamini geçiş yapamazsa doğum sırasında eksiklik belirtileri ortaya çıkabilir.
Bu nedenle, doğum öncesi doktor kontrolünde annelere K vitamini takviyesi yapılması yaygın bir uygulamadır.
K vitamini eksikliği belirtileri nelerdir?
K vitamini eksikliğinin en belirgin belirtisi kanın pıhtılaşmasında yaşanan sorunlardır. Yaralanan bölgelerde kanamanın durdurulması oldukça zorlaşır. Ayrıca sebebi belirsiz kanamalar da meydana gelebilir. Bunun yanı sıra K vitamini eksikliğine işaret eden diğer belirtiler şunlardır:
- Tırnak altlarında kanamaya bağlı kırmızı lekelerin oluşması
- Siyah veya kanlı dışkılama
- Ağız, burun gibi mukoza ile kaplı bölgelerde kanamalar
- Ciltte kolay morarma
- Bebeklerde göbek kordonu bölgesinde kanama ve sünnet sonrası iyileşmeyi geciktiren sürekli kanama
K vitamini eksikliği nasıl tedavi edilir?
K vitamini yetersizliğinin teşhisi için kan testleri uygulanarak eksiklik tespit edilmelidir. Tedavi genellikle K vitamini takviyeleri ile gerçekleştirilir. K vitamini takviyeleri, enjeksiyon veya ağız yoluyla alınan haplarla uygulanabilir. Kan sulandırıcı ilaçlara bağlı bir eksiklik varsa, doktor tarafından takviye hemen başlatılabilir. İlaçların bırakılması veya dozajının değiştirilmesi konusunda doktor ile iletişim halinde olmak gereklidir. Dengesiz beslenmeden kaynaklandığı düşünülen vitamin eksikliklerinde ise diyetisyen desteği ile beslenme düzeni yapılandırılmalıdır.
