Diyet süreci bazı insanlar için keyifli olabilirken, birçok kişi için oldukça sıkıcı ve uzun bir deneyimdir. Diyet yaparken kendinizi zorlu bir yolculuğa çıkmış gibi hissedebilirsiniz ve bu yolda zaman zaman başarısızlık hissi yaşamanız oldukça normaldir. Her gün diyetinize tam uyum sağlamanızı bekleyemeyiz. Nasıl ki bir yolda farklı engellerle karşılaşılabiliyorsa, diyet sürecinde de çeşitli zorluklarla karşılaşabilirsiniz. Ara sıra pes etmek istediğiniz anlar olabilir ve bu uzun süreç beraberinde kaçamakları getirebilir. Diyet yapanların en çok merak ettiği konulardan biri “cheat meal”, yani Türkçesiyle “kaçamak”tır. Kaçamak, kulağa ne kadar masum gelse de, diyet açısından düşündüğümüzde bazı olumsuz etkileri olabilir. Cheat meal hakkında olumlu ve olumsuz görüşler bulunmaktadır. Gelin, bu yazıda “Cheat meal nedir? Nasıl yapılmalıdır? Zararları nelerdir?” gibi sorulara birlikte bakalım.
Cheat Meal (diyette kaçamak) nedir?
Diyet sürecini, kişinin iradesiyle verdiği bir savaş olarak düşünürsek, bu durumun hiç de kolay olmadığı anlaşılacaktır. Bireyler bu savaşta iradelerine yenik düşebilir ve “bir kereden bir şey olmaz” düşüncesiyle, kısıtlı besin alımını geçici bir süre artırabilir. İşte cheat meal terimini tanımlamak da buradan geliyor!
Kaçamak, masum gibi görünse de gerçekte hiç de öyle değildir. Neden mi? Çünkü diyet uygulayan bireyler, yaptıkları küçük kaçamakları içlerinde büyüterek “diyetimi bozdum!” düşüncesiyle diyetlerini tamamen bırakma yoluna gidebilirler. Fakat unutulmamalıdır ki, küçük kaçamaklar diyeti bozmaz; önemli olan bunları dengeleyebilmektedir. Ancak “diyetim bozuldu” düşüncesiyle besin alımını aşırı artırmak durumun raydan çıkmasına neden olabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, neyi kaçamak olarak tanımladığınızdır. Arkadaşlarınızla oturup kahve içerken size ikram edilen bir kare bitter çikolatayı yemek çok da kaçamak değildir aslında. Eğer bunu yaptığınızda keyif alırsanız, bunu kaçamak olarak görmezsiniz. Ancak yediğiniz için pişman olup “Ben şimdi ne yapacağım, tüm emeklerim boşa gitti!” gibi olumsuz düşüncelere kapılırsanız, yanınıza daha kötü sonuçlar getirebilir. Bu şekilde kaçamak yaptığınızda, sağlıksız seçimler yaparak paketli ve bol karbonhidratlı yiyeceklere yönelmek mümkündür. İşte asıl sorun burada başlıyor; çünkü kalori alımını artırmak ve sağlıksız beslenmek tamamen farklı şeylerdir.
Cheat Meal neden yapılır?
Ayrıca bağımlılıklardan kurtulmak pek kolay değildir ve günümüz koşullarında istemesek de hepimiz paketli ürünlere bir miktar bağımlıyız. Diyete başladığınızda, sağlıksız olarak nitelendirdiğiniz bu paketli ürünleri bir süre tüketmeyi bıraksanız da, zamanla bunlara ilginiz tekrar artabilir ve kaçamak yapma isteği duyabilirsiniz. Sonrasında oluşan suçluluk hissi ise diyete olan bağlılığınızı olumsuz etkileyebilir. Eğer siz de bir diyete başlayıp bir hafta boyunca harika ilerleyip, ertesi gün canınız çikolata istediği için iki kare çikolata yedikten sonra diyetinizi bırakma kararı aldıysanız, yalnız değilsiniz!
Cheat Meal yapmanın fiziksel etkileri nelerdir?
Cheat meal yapmakla ilgili pek çok farklı görüş vardır. Bazıları bunun yapılmasını desteklerken, bazıları diyet sırasında kaçamaklara yer olmayacağını savunur. Diyette kaçamak yapmanın kilo vermeye yardımcı olduğu fikri, yapılan kaçamakların vücuttaki yağ hücreleri tarafından açlık hissini kontrol eden leptin hormonunun üretiminde artış sağladığını öne sürmektedir. Yapılan araştırmalar, vücudu şaşırttığı düşünülen kaçamak günlerinin veya öğünlerinin metabolizmayı en fazla 24 saat boyunca %3 ila %10 oranında hızlandırdığını göstermektedir. Ayrıca uzun süre kısıtlı beslenme, kaslardaki glikojen depolarının boşalmasına ve kişilerin daha çabuk yorulmasına yol açabilir. Yapılan kaçamaklar, alınan karbonhidrat miktarını artırarak boşalan glikojen depolarının yenilenmesine yardımcı olabilir.
Cheat Meal yapmanın duygusal etkileri nelerdir?
Diyette yapılan kaçamakların bireyler üzerinde en büyük etkisi aslında duygusal yöndedir. Kaçamak yapan birçok kişi hemen ardından suçluluk duygusuyla baş başa kalır. “1 dilim pizza yedim, diyetim bozuldu! Dayanamayıp çikolata yediğim için bu hafta hiç kilo veremeyeceğim! Bütün hafta yaptığım diyet 1 dilim pasta yediğim için boşa gitti!” gibi cümleleri hemen hemen kaçamak yapan herkesin duyması mümkündür. Evet, diyet emek gerektiren bir süreçtir ve hedeflerinize ulaşmak adına zorlu aşamalardan geçiyorsunuz. Bu sürecin sorunsuz devam etmesini istersiniz ve önünüze çıkan her engelde tüm çabalarınızın boşa gittiğine inanırsınız. Kaçamak yaptığınızda sanki verdiğiniz tüm kiloları anında geri almışsınız gibi mutsuz olursunuz. Ancak unutmamalısınız ki, 1 dilim pizza veya pasta size anında kilo olarak geri dönmeyecektir. Önemli olan, olumsuz düşüncelere kapılmadan kaçamaklar sonrası kendinizi diyetinize tekrar motive edebilmektir. O an yediğiniz şeyin tadını çıkarmaya çalışmalısınız. Eğer o anda kendinizi tutup yemeseydiniz, daha sonra başka şeylere yönelip daha fazla yiyebilirdiniz.
Unutmayın ki siz birer robot değilsiniz. Eğer öyle olsaydınız, kilo vermek çok daha kolay olurdu. Kendinizi bir programa göre ayarlarsınız ve kısa süre içinde hedeflerinize ulaşırsınız. Ancak önce kendinize insan olduğunuzu ve hayatınızda inişler çıkışlar, mutlu ve üzgün anlar olabileceğini hatırlatmalısınız. Kötü bir gün geçirdiğinizde veya duygusal olarak olumsuz hissettiğinizde diyetinizde ufak tefek sapmalar olması son derece normaldir. Bu tür engeller motivasyonunuzu bozmamalı; sonrasında daha dikkatli beslenerek ve spor yaparak durumu düzeltebileceğinizi unutmayınız. Yani kaçamakları kendinizi suçlamak için bir neden olarak değil, diyet motivasyonunu artırma aracı olarak görmelisiniz.
Cheat Meal yapmanın zararları nelerdir?
Kaçamak olarak adlandırıldığında kulağa masum gelse de, diyet perspektifinden bakıldığında o kadar masum değildir. Kaçamak yapmanın zararlarını şu şekilde özetleyebiliriz:
- Aşırı Beslenmenize Neden Olabilir!
Sağlıksız ve kötü beslenmeye alışkın birinin diyet yapmaya başlaması, bu tür ürünleri bir anda hayatından çıkarması, diyetinin kaçamaklarla aşırı beslenmesine neden olabilir. Çünkü bu tür ürünler bağımlılık yapar ve beyin kendini tatmin etmek için bireyleri bu ürünleri tüketmeye yöneltir. Ayrıca besin alımını bir anda çok fazla kısıtlamak da zamanla aşırı besin alımına hatta yeme bozukluklarına yol açabilir.
- Yaşam Tarzı Oluşturmanıza Engel Olur!
Birçok kişi diyeti yaşamının kısa bir bölümü olarak düşünse de bu aslında doğru değildir. Önemli olan, diyet yapmaktan ziyade sağlıklı beslenmeyi bir yaşam tarzı haline getirmektedir. Yani hedefiniz yalnızca kilo vermek olmamalı; sağlıklı beslenmeyi sürdürülebilir bir yaşam tarzı haline getirmek önemlidir. Sağlıklı bir beslenme alışkanlığı, kilo vermenizi ve kilo verme sürecinin sonrasında kilonuzu korumanızı kolaylaştırır. Ancak bu süreçte sürekli kaçamaklar yaparak sağlıklı beslenme alışkanlığınızı bozulursa, bu durum sağlıklı beslenmeyi yaşam tarzı haline getirmenizi engelleyecektir.
- Sağlıksız Besinleri Bırakmanızı Zorlaştırır!
Daha önce de belirttiğimiz gibi, diyet sadece kilo verme üzerine odaklanmamalıdır. Sağlıklı beslenmeyi bir yaşam tarzı olarak benimsemeniz önemlidir. Ancak sağlıksız ürünler bağımlılık yapar ve bu ürünleri hayatınızdan çıkardığınızda kısa bir süre sonra onlara karşı özlem duyabilirsiniz. Sonuç olarak kaçamak yaparak bu ürünleri yeniden tüketme isteği gelişebilir. Bunları yeniden tüketmeye başladığınızda, bağımlılığınız pekişir ve bir kısır döngü içine girebilirsiniz.
Cheat Meal nasıl yapılmalıdır?
Diyet yaparken kendinizi kaçamak yapmak zorundaymışsınız gibi hissetmeyin. Hayatımızda her zaman kaçamakların olabileceğini unutmamak gerek. Peki, kaçamak yaparken nelere dikkat etmeliyiz? Kaçamak sürecini en az zararla nasıl atlatabiliriz?
- Diyetinizin devamlılığını riske atmamak adına kaçamak yaptığınız aralıkları kısa tutun, kaçamaklarınız süreklilik kazanmasın.
- Kaçamak (Cheat meal) yaparken kendinizi tek bir öğüne şartlamayın; bu durum tek öğünde daha fazla yemenize neden olabilir. Birkaç öğün şeklinde tüketim yapmayı deneyin.
- Kaçamak yapmayı, canınız ne isterse yemek olarak düşünmeyin. Sağlıklı öğünlerin porsiyonlarını artırın, sağlıksız ürünlerden olabildiğince uzak durmaya çalışın.
- Normalde almanız gereken kalorinin %20’sinden fazlasını tüketmeyin.
- Son olarak, kaçamak yapmayı kendinizi ödüllendirmek için bir alışkanlık haline getirmeyin. Kaçamaklarınızı suçluluk hissi taşımadan yapın.
